Sıra dışı düşünmeyle, türdeş olan ve olmayan olay, olgu ve nesneleri farklı ve işe yarar şekilde bir araya getirerek insanlığa fayda sağlamamız mümkündür. Her kriz beraberinde bir fırsatı barındırır. Eğer krizi salt bir sorun olarak görüyorsak, hayatımızı zorlaştırır, ama krizi bir fırsat kapısı ya da sıçrama tahtası olarak görüyorsak, hayatımızı kolaylaştıracak yeni imkanlar oluşturur. İyi bakıldığında sorunun içinde cevabı da vardır. Ancak biz sıra dışı düşünerek bu cevabı bulabiliriz. Dave Trott Yaratıcı Körlük ve Tedavi Yolları kitabında sorunların çözümünde sıra dışı uygulamalarla ilgili örnekler anlatılmıştır. İşte onlardan bir örnek özetle şöyle: Dixon Chibanda, Zimbabwe’deki 12 Psikiyatrdan biridir. Zimbabwe 14 nüfuslu bir ülkedir. Bu durumda bir milyon kişiye bir psikiyatr düşmektedir. Ülkede özellikle genç kızlarda yaygın anksiyete bozukluğu vardır. Ancak büyük çoğunluğun maddi imkanları yeterli değildir, bu nedenle psikiyatr hizmeti alınamamaktadır. Durum böyle olunca her geçen gün intihar vakaları artmaktadır. Psikiyatr Dixon Chibanda duruma şöyle bir çözüm bulur. Bir yanda konuşacak birini arayan nineler var. Diğer yanda dertlerini anlatacak genç kızlar. Birbirine muhtaç bu iki kesimi bir araya getirecek Dostluk Bankları organize etti. Zimbabwe’nin değişik yerlerinde 70 tane dostluk bankı kurdu. Amaç açık havadaki bu ahşap banklarda genç kızlar oturup nineleriyle konuşacaktır. Bu organizasyonla bu banklarda yüzlerce nine 70 bin genç kızı tedavi etti. Standart terapi alanların yüzde 48’inde depresyon görülürken, Dostluk Bankı kullanıcılarında bu oran yüzde 12 ‘ye düşmüştü. Standart terapi görenlerde intihar eğilimi yüzde 12 iken Dostluk Bankı kullananlarda bu oran yüzde 2’ye inmişti. Bu klinik deneyin sonuçları Jurnal of he Amerikan Medical Association dergisinde yayınlandı. Yapılan iş, iki ihtiyaç sahibini ikisine de yararlı olacak şekilde bir araya getirmek. Her düşünce, her hayal, yeni bir denemeyi gerektiriyorsa uygulamadan önce biraz saçma gelebilir. Ama yeni bir şey oluşturmak istiyorsak eskiyi tekrarlayarak yapamayız. Mutlaka yeni adımların atılması gerekir. Caddede sokakta yürürken çoğu zaman çöp konteynerlerinin yanına atılmış, beyaz eşya, koltuklar, sandalye, yatak, dolap gibi ev eşyalarını görürüm. Bunların bir kısmı atık toplayıcılar tarafından alınıyor ama büyük bir kısmı da çöp olarak boşa gidiyor. Beyaz eşya, oturma odası, yatak odası mutfak takımı gibi eşyalar bazen değiştirme ihtiyacından doğuyor. Küçük bir tamiratla düzelecek ama bununla için kim uğraşacak yenisini alalım deyip eskiler atılıyor. Bazen de teknolojisi eskidi, modası geçti gibi nedenlerle yenilenince eskisi atılıyor. Yeni eve taşınmalarda yeni eve yeni eşya alalım düşüncesiyle eskiler atılıyor. Hanımlar arasında “yeni eve eski eşya gitmez” mottosu yaygındır. Ya da geniş evden daha küçük eve taşınırken eşyaların bir kısmı çöpe atılıyor. Söylediğim nedenlerle bu eşyaların bir kısmı ikinci el eşya satan yerlere öldü fiyatına satılıyor. Bir kısmı da çöpe gidiyor. Bu atıkların işlemden geçirilerek değerlendirilmesi, ekonomiye kazandırılması, ihtiyaç sahiplerine ulaştırılması mümkün olamaz mı diye düşünüyorum. Örneğin belediye ahşap işleri için ayrı beyaz eşya için ayrı iki atölye açsa. Kişiler bu tür atıklarını çöpe atmadan (ki çöpe atmak bile zahmetli bir iştir) belediyenin ekibine haber verse ekipler evden alıp, tamir olabilecekleri tamir etseler. Tamir olmayacakları da geri dönüşüm tesislerinde değerlendirseler. Tamir edilip kullanılabilecek eşyalar, gelir düzeyi çok düşük ailelere, yine zor koşullarda yaşayan öğrenci evlerine verilse hem sosyal bir yardım olacak hem de ekonomik değeri olan malzemeler israf edilip çöp olmayacaktır. Taşınma nedeniyle ya da değişik nedenlerle bahsedilen malzemeleri elden çıkaracak kişiler bir iyilik yapmak ve bir ihtiyacı karşılamaktan dolayı kendilerini daha mutlu hissedeceklerdir. Çünkü birçok kişi atılacak her malzemeyi bir israf olarak görmekle birlikte bir çıkış yolu da bulamamaktadır. Bana göre yaptığımız her israf bireysel bir tercih değil farkında olmadan başkalarının hakkını yemek gibi gelir. Kişilerde hem israf duygusundan doğacak hoşnutsuzluğu kaldırmak hem de iyilik duygusunun getirdiği mutluluğu hatırlatmak için, bu tür eşyaları veren kişilere belediyeler üzerinde iyilikle ilgili anlamı olan bir sözle seramik işlemeli bir teşekkür hediyesi verebilir. Diğer taraftan bu iyilik hareketine katkı sağlamak isteyen ve elinden iş gelen emeklilerden gönüllü çalışma alanları oluşturulabilir. Tamir ve tadilat aşamasında olabilir, dağıtımında olabilir. Böylelikle iyiliklere aynı zamanda üretimi de katmış oluruz. Çoğu zaman iyilikler içinde üreticilik olmayan tek taraflı hibe şeklinde olmaktadır. Bu şekilde oluşturulacak bir organizasyonda üretim söz konusudur. Çöp gibi sorun olan bir konu aynı zamanda bir fırsat olarak değerlendirilebilir. Thoreau, “İyilik hiçbir zaman boşa gitmeyen tek yatırımdır.” Der. İyilik yaparken bir sorundan kurtulmak, iyilik yapanın da, iyilik görenin de anlamlı bir şekilde memnun kalacağı ortak bir zeminde buluşmak, en akıllıca ve en iyi bir yoldur. Durdu GÜNEŞ
Sıra dışı düşünmeyle, türdeş olan ve olmayan olay, olgu ve nesneleri farklı ve işe yarar şekilde bir araya getirerek insanlığa fayda sağlamamız mümkündür.
Her kriz beraberinde bir fırsatı barındırır. Eğer krizi salt bir sorun olarak görüyorsak, hayatımızı zorlaştırır, ama krizi bir fırsat kapısı ya da sıçrama tahtası olarak görüyorsak, hayatımızı kolaylaştıracak yeni imkanlar oluşturur.
İyi bakıldığında sorunun içinde cevabı da vardır. Ancak biz sıra dışı düşünerek bu cevabı bulabiliriz.
Dave Trott Yaratıcı Körlük ve Tedavi Yolları kitabında sorunların çözümünde sıra dışı uygulamalarla ilgili örnekler anlatılmıştır. İşte onlardan bir örnek özetle şöyle:
Dixon Chibanda, Zimbabwe’deki 12 Psikiyatrdan biridir. Zimbabwe 14 nüfuslu bir ülkedir. Bu durumda bir milyon kişiye bir psikiyatr düşmektedir.
Ülkede özellikle genç kızlarda yaygın anksiyete bozukluğu vardır. Ancak büyük çoğunluğun maddi imkanları yeterli değildir, bu nedenle psikiyatr hizmeti alınamamaktadır. Durum böyle olunca her geçen gün intihar vakaları artmaktadır.
Psikiyatr Dixon Chibanda duruma şöyle bir çözüm bulur. Bir yanda konuşacak birini arayan nineler var. Diğer yanda dertlerini anlatacak genç kızlar. Birbirine muhtaç bu iki kesimi bir araya getirecek Dostluk Bankları organize etti. Zimbabwe’nin değişik yerlerinde 70 tane dostluk bankı kurdu. Amaç açık havadaki bu ahşap banklarda genç kızlar oturup nineleriyle konuşacaktır.
Bu organizasyonla bu banklarda yüzlerce nine 70 bin genç kızı tedavi etti. Standart terapi alanların yüzde 48’inde depresyon görülürken, Dostluk Bankı kullanıcılarında bu oran yüzde 12 ‘ye düşmüştü. Standart terapi görenlerde intihar eğilimi yüzde 12 iken Dostluk Bankı kullananlarda bu oran yüzde 2’ye inmişti.
Bu klinik deneyin sonuçları Jurnal of he Amerikan Medical Association dergisinde yayınlandı.
Yapılan iş, iki ihtiyaç sahibini ikisine de yararlı olacak şekilde bir araya getirmek. Her düşünce, her hayal, yeni bir denemeyi gerektiriyorsa uygulamadan önce biraz saçma gelebilir. Ama yeni bir şey oluşturmak istiyorsak eskiyi tekrarlayarak yapamayız. Mutlaka yeni adımların atılması gerekir.
Caddede sokakta yürürken çoğu zaman çöp konteynerlerinin yanına atılmış, beyaz eşya, koltuklar, sandalye, yatak, dolap gibi ev eşyalarını görürüm. Bunların bir kısmı atık toplayıcılar tarafından alınıyor ama büyük bir kısmı da çöp olarak boşa gidiyor.
Beyaz eşya, oturma odası, yatak odası mutfak takımı gibi eşyalar bazen değiştirme ihtiyacından doğuyor. Küçük bir tamiratla düzelecek ama bununla için kim uğraşacak yenisini alalım deyip eskiler atılıyor. Bazen de teknolojisi eskidi, modası geçti gibi nedenlerle yenilenince eskisi atılıyor. Yeni eve taşınmalarda yeni eve yeni eşya alalım düşüncesiyle eskiler atılıyor. Hanımlar arasında “yeni eve eski eşya gitmez” mottosu yaygındır. Ya da geniş evden daha küçük eve taşınırken eşyaların bir kısmı çöpe atılıyor.
Söylediğim nedenlerle bu eşyaların bir kısmı ikinci el eşya satan yerlere öldü fiyatına satılıyor. Bir kısmı da çöpe gidiyor.
Bu atıkların işlemden geçirilerek değerlendirilmesi, ekonomiye kazandırılması, ihtiyaç sahiplerine ulaştırılması mümkün olamaz mı diye düşünüyorum. Örneğin belediye ahşap işleri için ayrı beyaz eşya için ayrı iki atölye açsa. Kişiler bu tür atıklarını çöpe atmadan (ki çöpe atmak bile zahmetli bir iştir) belediyenin ekibine haber verse ekipler evden alıp, tamir olabilecekleri tamir etseler. Tamir olmayacakları da geri dönüşüm tesislerinde değerlendirseler.
Tamir edilip kullanılabilecek eşyalar, gelir düzeyi çok düşük ailelere, yine zor koşullarda yaşayan öğrenci evlerine verilse hem sosyal bir yardım olacak hem de ekonomik değeri olan malzemeler israf edilip çöp olmayacaktır.
Taşınma nedeniyle ya da değişik nedenlerle bahsedilen malzemeleri elden çıkaracak kişiler bir iyilik yapmak ve bir ihtiyacı karşılamaktan dolayı kendilerini daha mutlu hissedeceklerdir. Çünkü birçok kişi atılacak her malzemeyi bir israf olarak görmekle birlikte bir çıkış yolu da bulamamaktadır. Bana göre yaptığımız her israf bireysel bir tercih değil farkında olmadan başkalarının hakkını yemek gibi gelir. Kişilerde hem israf duygusundan doğacak hoşnutsuzluğu kaldırmak hem de iyilik duygusunun getirdiği mutluluğu hatırlatmak için, bu tür eşyaları veren kişilere belediyeler üzerinde iyilikle ilgili anlamı olan bir sözle seramik işlemeli bir teşekkür hediyesi verebilir.
Diğer taraftan bu iyilik hareketine katkı sağlamak isteyen ve elinden iş gelen emeklilerden gönüllü çalışma alanları oluşturulabilir. Tamir ve tadilat aşamasında olabilir, dağıtımında olabilir. Böylelikle iyiliklere aynı zamanda üretimi de katmış oluruz. Çoğu zaman iyilikler içinde üreticilik olmayan tek taraflı hibe şeklinde olmaktadır. Bu şekilde oluşturulacak bir organizasyonda üretim söz konusudur. Çöp gibi sorun olan bir konu aynı zamanda bir fırsat olarak değerlendirilebilir.
Thoreau, “İyilik hiçbir zaman boşa gitmeyen tek yatırımdır.” Der. İyilik yaparken bir sorundan kurtulmak, iyilik yapanın da, iyilik görenin de anlamlı bir şekilde memnun kalacağı ortak bir zeminde buluşmak, en akıllıca ve en iyi bir yoldur.
Durdu GÜNEŞ
Adınız Soyadınız
E-Posta
Girilecek rakam : 641701
Lütfen yukarıdaki rakamları yazınız.